ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΝΙΚΟ ΚΟΤΖΙΑ...

Με το Νίκο Κοτζιά δεν είμαστε φίλοι. Δεν είμαστε καν γνωστοί. Ξέρω γι΄αυτόν όσα η δημόσια παρουσία του επιτρέπει να γνωρίζω, αλλά και από βιβλία που επιμελήθηκε, προλόγισε ή έγραψε.

Τον θυμάμαι όμως και από τα «πέτρινα» χρόνια 89-93. Τότε που μια ομάδα κομματικών στελεχών του ΚΚΕ πήραν την απόφαση και διαφώνησαν με άμεσο, επώδυνο και βροντερό τρόπο, με την απόφαση του κόμματος να συγκροτήσει με την Ν.Δ τη συγκυβέρνηση της ντροπής για την ιστορία του αριστερού και λαϊκού κινήματος, τη συγκυβέρνηση με τον Μητσοτάκη.

Παρακολουθώ την αρθρογραφία του Νίκου Κοτζιά εδώ και πολύ καιρό. Πλήρωσε την δημόσια στήριξή του στον Γιώργο Παπανδρέου με την απομάκρυνσή του από εφημερίδα ιδιοκτησίας Μπόμπολα. Κρίθηκε από τους ιδιοκτήτες ότι υπονόμευε την επιχείρησή τους να επιβάλλουν ως ηγεσία στο ΠΑΣΟΚ το πρόσωπο που εκείνοι είχαν επιλέξει.

Τα άρθρα του Νίκου Κοτζιά, για ανθρώπους με τη δική μου αντίληψη, είναι άρθρα μαχητικά, «ασεβή», έχουν πολιτικό στίγμα προοδευτικό και δημοκρατικό, με συνέπεια διαχρονική δένουν το λογικό επιχείρημα με το συναίσθημα, την ψύχραιμη ακαδημαϊκή ανάλυση με το πάθος. Αυτό δηλαδή που εγώ θεωρώ ως απαραίτητη και αναντικατάστατη μίξη για έναν δημοκρατικό, προοδευτικό, αριστερό λόγο.

Εδώ και αρκετό καιρό αρθρογραφεί στην εβδομαδιαία οικονομική εφημερίδα «ΑΞΙΑ».

Ζήτησα την άδεια του για την αναδημοσίευση άρθρων του λίγες μέρες μετά την δημοσίευσή τους στην εφημερίδα.

Τον ευχαριστώ που μου την έδωσε.

Το άρθρο που ακολουθεί μπορεί να είναι μεγάλο για τα δεδομένα των μπλογκς πιστεύω όμως ότι αξίζει τον κόπο:




Ανθρώπινοι τύποι στη δημόσια ζωή (του Νίκου Κοτζιά)

Εγραψα τη προηγούμενη εβδομάδα για τις ευθύνες που έχει η κοινωνία να αλλάξει νοοτροπίες και συμπεριφορές προκειμένου να αποφύγει η Ελλάδα την παρακμή στην οποία οδηγείται μέσα στην παγκόσμια κρίση και με την παρουσία – απουσία της κυβέρνησης της ΝΔ. Οι τύχες της χώρας εξαρτώνται, επίσης, από την ποιότητα του δημόσιου προσωπικού της. Θα μπορούσε κανείς να κάνει μια πρώτη ταξινόμηση αυτών των ομάδων προκειμένου να επιλέξει ποιον θα ήθελε να στηρίξει.

Πρώτος διαχωρισμός: Υπάρχουν άνθρωποι στο δημόσιο χώρο που θεωρούν ότι η κοινωνία οφείλει να εξυπηρετεί τα δικά τους στενά συμφέροντα και μόνο. Προκειμένου να συμβεί αυτό, αδιαφορούν εάν η χώρα δεν μπορέσει να ξεφύγει από την Παρακμή. Θεωρούν τους εαυτούς τους μάγκες, αλλά ουσιαστικά δεν κατανοούν ότι στο βαθμό που εμποδίζουν την εμφάνιση νέων δυναμικών δημοκρατικών δυνάμεων στο δημόσιο χώρο υπονομεύουν το ίδιο το έδαφος πάνω στο οποίο δρουν. Αντίθετα, υπάρχουν, ακόμα, σε τούτο τον τόπο δυνάμεις οι οποίες προτάσσουν το κάλλιστο για τη χώρα και θεωρούν ότι η προσωπικότητά τους αναπτύσσεται μέσα από μια πορεία ανάταξης της Ελλάδας. Περιττό να πω ότι οι πρώτοι θεωρούν και χαρακτηρίζουν τους δεύτερους ως προβληματικούς. Προβληματικούς, βέβαια, για τα στενά τους συμφέροντα και όχι για τη χώρα.

Δεύτερος διαχωρισμός: οι τύποι που προτάσσουν τα συμφέροντά τους εκείνων της χώρας, προσπαθούν να εκτεθούν όσο το δυνατό λιγότερο στον δημόσιο χώρο. Προκειμένου να αντιμετωπίσουν εκείνους που αντιστέκονται στον κοινωνικό τους εγωισμό, «προσλαμβάνουν» όπως οι παλιοί παραβάτες της δύσης «πιστολάδες». Χρησιμοποιούν έναν συγκεκριμένο τύπο ανθρώπου που δεν έχει αναστολές, αλλά απλά επιθυμεί να εξυπηρετεί τους έχοντες εξουσία της πρώτης ομάδας. Τα «πιστόλια» είναι αυτοί που ξεπέφτουν στις μάχες. Χρησιμοποιούν το ψέμα, τη συκοφαντία και την μικροπολιτική. Θεωρούν ότι κάνουν κάτι σημαντικό, αλλά ουσιαστικά αποτελούν αναλώσιμο υλικό. Σε μια πρώτη διαπραγμάτευση των κοινωνικά εγωιστών τα «πιστόλια» και «πιστολάκια», όλο και περισσότερο νεροπίστολα, θα θυσιαστούν ως μέρος ενός συμβιβασμού. Απέναντι στα νεροπίστολα και τα αφεντικά τους υπάρχουν οι άνθρωποι που πιστεύουν ότι οι συκοφαντίες και τα ψέματα δεν λύνουν κανένα πρόβλημα της χώρας. Οι αντίπαλοι των αφεντάδων χαρακτηρίζονται από τα νεροπίστολά τους ως «οι εριστικοί».

Τρίτος διαχωρισμός: όλο και περισσότερο γίνεται φανερό ότι υπάρχουν οι άνθρωποι που μπορούν να λύσουν τα προσωπικά τους προβλήματα και άνθρωποι που εκτιμούν ότι τα προβλήματα της χώρας είναι και δικά τους. Οι κοινωνικά εγωιστές και τα νεροπίστολα τους δεν είναι σε θέση να το καταλάβουν. Για αυτό κάνουν συνεχώς σχέδια επί χάρτου με τα οποία θαμπώνονται οι ίδιοι από τις φανταστικές τους επιτυχίες. Ο ως άνω διαχωρισμός μπορεί να γίνει και με διαφορετικό τρόπο. Υπάρχουν άνθρωποι που μπορούν να συμβάλλουν στη λύση των προβλημάτων της χώρας. Αυτοί βρίσκονται αντιμέτωποι με εκείνους που προτάσσουν τα εγωιστικά τους συμφέροντα έναντι της κοινωνίας. Οι δεύτεροι επιδιώκουν με όλους τους τρόπους να υπονομεύσουν τη δημόσια εικόνα των πρώτων. Από αυτή τη οπτική γωνιά δεν είναι τυχαίο ότι στη χώρα μας μεγάλο μέρος των Μέσων Επικοινωνίας «υποστηρίζουν» ως ήρωες ανόητους και ανόητες που πέραν από μια συνεχή παρουσία στο κενό περιεχομένου Life style δεν έχουν να παρουσιάσουν τίποτα το ουσιαστικό για τη χώρα. Πρόκειται για «ανερχόμενα χάρτινα αστεράκια». Έρχονται από το πουθενά και κινούνται στο πουθενά. Επειδή δε μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως νεροπίστολα μπορούν και αποκτούν πτυχία άνευ εξετάσεων, περιουσίες με την ιδιοποίηση του δημοσίου πλούτου, «εικόνα» με την εκχώρησή του είναι τους. Από την άλλη υπάρχουν πολίτες που νιώθουν ότι έχουν υποχρέωση να ανταπεξέλθουν στο καθήκον που τους έθεσε η ζωή. Είναι αυτοί που τα ανερχόμενα χάρτινα αστεράκια χαρακτηρίζουν ως «απρόβλεπτους» αφού αντιστρατεύονται τα συμφέροντα εκείνων των ισχυρών που υπονομεύουν το μέλλον της χώρας.

Τέταρτος διαχωρισμός: στη σημερινή εποχή της παγκοσμιοποίησης που η σημασία της κατανόησης και επηρεασμού του παγκόσμιου γίγνεσθαι συνεχώς αυξάνει, ακόμα και για την καθημερινότητα των πολιτών, εμφανίζονται τρεις διαφορετικές ομάδες ανθρώπων. Οι πρώτοι, φυλακισμένοι στο παρελθόν, ελπίζουν, επιθυμούν και ονειρεύονται μια εποχή που έχει παρέλθει τελεσίδικα. Ζουν στο χθες και παλεύουν για την επιστροφή στην ουτοπία της επανεμφάνισής του. Καταγράφουν με ακρίβεια τα μεγάλα προβλήματα της εποχής. Ειλικρινά θέλουν να τα αντιπαλέψουν και να τα εξαλείψουν. Μπερδεύουν την εχθρότητα προς τα καινούργια προβλήματα με τη λύση τους, Πιστεύουν ότι όσο πιο πολύ τα καταγγέλλουν τόσο πιο γρήγορα θα τα αφορίσουν – εξαφανίσουν. Είναι μια αγωνιστική, συχνά έντιμη στάση, η οποία, όμως, δεν είναι σε θέση να δώσει λύσεις. Μια δεύτερη κατηγορία ανθρώπων, παγιδεύονται στο κενό του καινούργιου. Ότι είναι καινούργιο είναι κατ’ αυτούς εξορισμού καλό. Πρόκειται για συμπολίτες μας που υποκλίνονται σε ότι εμφανίζεται από το εξωτερικό. Έχουν το κόμπλεξ ανθρώπων που επιδιώκουν να αποδείξουν ότι είναι σύγχρονοι και υιοθετούν οποιαδήποτε λύση (συχνά φαινομενικά) δίνεται σε υπερεθνικό επίπεδο και το εμφανίζουν ως μονόδρομο. Το αποτέλεσμα είναι να καταγγέλλουν –επί παραδείγματι- των Κρούγκμαν όταν έγραφε το 1999 ότι ο καπιταλισμός δεν έχει ξεπεράσει τον κύκλο των κρίσεών του και ταυτόχρονα να τον εξυμνούν, αλαλιάζοντας, το 2009 όταν αναλύει την κρίση του σημερινού παγκόσμιου καπιταλισμού. Πρόκειται για ανθρώπους που έχουν το πλεονέκτημα να αντιλαμβάνονται το καινούργιο, χωρίς, όμως, να είναι σε θέση να του εμφυσήσουν τη δική τους αναπνοή. Είναι άνθρωποι κατά κανόνα χωρίς αρχές. Ο κόσμος μας τους ονόμασε «ΟΦΑ» (Όπου Φυσά ο Άνεμος). Πρόκειται για τύπους συχνά χρήσιμους στα αφεντικά και υποστηριζόμενους από τα νεροπίστολα, αλλά άχρηστους έως επικίνδυνους για τη χώρα. Όποιος δεν πάει με τα νερά τους, όποιος αντιστέκεται θεωρείται εριστικός. Κατά τη γνώμη τους ο επικίνδυνος δεν είναι αυτός που κάνει ένα έγκλημα, αλλά εκείνος που το καταγγέλλει. Είναι και αυτός ένας τρόπος θεώρησης της ζωής.
Υπάρχουν και εκείνοι που αντιμετωπίζουν το καινούργιο ως δημοκρατικό ζήτημα. Που γνωρίζουν καλά τα υπερεθνικά, τις λύσεις που προτείνονται, αλλά δεν υποκλίνονται στην πρώτη πέτρα πάνω στην οποία θα πέσουν. Αναζητούν ελληνικές λύσεις στα παγκόσμια προβλήματα.

Ένας πέμπτος διαχωρισμός είναι εκείνος ανάμεσα στους ανύποπτους και τους υποψιασμένους. Οι πρώτοι δεν καταλαβαίνουν τι κάνουν, γιατί το κάνουν, προς τι το κάνουν. Το κύριο για αυτούς είναι να είναι στο δημόσιο χώρο και να ικανοποιούν τον ναρκισσισμό τους. Μια άλλη κατηγορία δεν γνωρίζει την έκταση των προβλημάτων που απαιτούνται σήμερα να λυθούν. Μετρούν το μπόι τους και βρίσκουν ότι είναι οι καλύτεροι του χωριού. Πιστεύουν δε, ότι με αυτό το προσόν είναι σε θέση να διαχειριστούν την τύχη της χώρας ανυποψίαστοι από την αντικειμενική απαίτηση οι δημόσιοι άνθρωποι να μην αναμετρώνται με το χωριό τους, αλλά με τα μεγάλα προβλήματα της Ελλάδας στην εποχή της παγκοσμιοποίησης.
Τέλος, κάποιοι ανήσυχοι πορεύονται, μακριά από ωραιοποιήσεις αναμετρώμενοι με τα πραγματικά προβλήματα που ξεπερνούν το μπόι των περισσοτέρων. Και κατανοούν ότι επειδή αυτά τα προβλήματα υπερβαίνουν τις ικανότητες του μέσου όρου, ότι απαιτούνται συλλογικότητες και συλλογικές δράσεις των ατόμων μετά από συνειδητή και σταθερή επιλογή της κάθε προσωπικότητας.

Οι άνθρωποι διαχωρίζονται και από μια άλλη, έκτη, σκοπιά. Είναι οι ψωνισμένοι και εκείνοι που γεμάτο αγωνία μπορούν και είναι αυτοκριτικοί. Οι πρώτοι άκρα φιλόδοξοι νομίζουν ότι οι πάντες και τα πάντα τους χρωστούν. Αν και δεν έχουν κανένα ουσιαστικό έργο την έχουν ψωνίσει και για κάποιο λόγο ανεξήγητο σε μας τους τρίτους πιστεύουν ότι ο τόπος τους οφείλει τα μέγιστα. Σε αυτό τους το ψώνισμα δεν είναι μόνοι. Οι διαπλεκόμενοι και τα νεροπίστολά τους παροτρύνουν. Επιδιώκουν να τους στέλνουν ως λαγούς μπροστά προκειμένου να κάνουν χαρτογράφηση αντιδράσεων και δεν έχουν κανένα πρόβλημα να τους εγκαταλείψουν στο πρώτο ψητοπωλείο προκειμένου να διασφαλίσουν τα δικά τους συμφέροντα. Το κακό με τους λαγούς είναι ότι πιστεύουν ότι είναι οι βασιλείς της ζούγκλας και δεν μπορούν να κατανοήσουν τι τρέχει γύρο τους. Για ποιο λόγο δεν τους αναγνωρίζει η κοινότητα των υπολοίπων ειδών τα μεγαλεία τους. Πιθανό να πεθάνουν με αυτό το ερώτημα και να αντικρίζουν όλους τους άλλους «ως προβληματικούς». Προβληματικούς διότι δεν θέλουν να δουν ότι το πρόβλημα το έχουν οι ίδιοι. Πιθανά, και αυτή είναι η καλή παραλλαγή, να κατανοήσουν τους λόγους και να γίνουν κάποια στιγμή άκρως χρήσιμοι, όπως οι σκεπτόμενοι και αναλογιζόμενοι τα μεγάλα προβλήματα που έχει μπροστά της η χώρα και που επείγει να λυθούν.

Η ζωή ασφαλώς είναι πιο πλούσια σε τύπους ανθρώπων του δημόσιου χώρου. Θέλησα απλά να κάνω μια πρώτη καταγραφή για να μας είναι πιο εύκολα να επιλέγουμε με ποιους θέλουμε να πάμε και ποιους θέλουμε να αφήσουμε.




ΥΓ. Η φωτογραφία του Νίκου Κοτζιά είναι απο το site του Προέδρου του ΠΑΣΟΚ, Γιώργου Παπανδρέου