...για την ευκαιρία που μου δώσατε, εσύ κι ο Τασος, να μάθω στα γεράματα πως είναι να είσαι αξιοπρεπής, αληθινός, απλός, φίλος και άνθρωπος. Μέσα στην σύγχυση και τα δήθεν της εποχής επιβεβαιώνετε πως υπάρχουν σταθερές, υπάρχουν αξίες που τις έχετε κάνει τρόπο ζωής και συμπεριφοράς.
(Διαβάστε αν θέλετε την εισήγηση της x-psilikatzoy στο Πανεπιστήμιο Αθηνών )
[ ψήστε καφέ, δυό βδομάδες έγραφα :-) ]
Η ενημέρωση στη μπλογκόσφαιρα: Επανάσταση ή συνέχεια με άλλα μέσα;
Καλησπέρα σας,
Θα ήθελα να παραδεχθώ ότι αισθάνομαι μία αμηχανία διότι δεν έχω υπάρξει ποτέ ούτε καθηγήτρια, ούτε ομιλήτρια, ούτε πολιτικός. Δεν συνηθίζω να μιλάω σε κόσμο, τουλάχιστον όχι χωρίς να είμαι κρυμμένη πίσω από την οθόνη μου.
Ξεκινώ με λίγα λόγια για μένα, διότι δεν είστε υποχρεωμένοι να γνωρίζετε τη σχέση μου με τα μπλογκς αλλά και για να γίνουν σαφέστερα τα εφαλτήρια των θέσεών μου.
Η δική μου ιστορία με το blogging ξεκινά τον Μάϊο του 2005 σε ένα ψιλικατζίδικο στη Νίκαια που έπρεπε να εργάζομαι για περίπου 15 ώρες την ημέρα χωρίς ρεπό. Το να βάλω έναν υπολογιστή και να παίζω παιχνίδια για να περάσει η ώρα ήταν το πιο λογικό. Η σύνδεση στο ίντερνετ ήρθε όταν αποφάσισα ότι η πασιέντζα δεν ήταν και τόσο περιπετειώδες παιχνίδι. Βέβαια, ανακάλυψα ακόμη πιο ενδιαφέροντα παιχνίδια. Ανακάλυψα δωρεάν βιβλία, sites, επισκέφθηκα forum, έγραψα, γνώρισα κόσμο, βρίστηκα.
Μέχρι που μία ημέρα είδα ένα link και πατώντας το, έμαθα για τα blogs. Σε μία ημέρα ακριβώς, είχα ανοίξει το δικό μου και πάνω στη φούρια, του έδωσα το προφανές όνομα “Ψιλικατζού” που τελικά αποδείχθηκε σωτήριο. Με τέτοιο ψευδώνυμο κανείς δεν σε παίρνει στα σοβαρά και έχεις το ακαταλόγιστο ό,τι κι αν γράψεις. Συνήθως έγραφα ιστορίες από το ψιλικατζίδικο. Τα κείμενα περιείχαν αστεία κυρίως περιστατικά από το μαγαζί, με τα πιτσιρίκια, το τεφτέρι μου και φυσικά οτιδήποτε είχε να κάνει με τον ρατσισμό, που ενώ με θύμωνε δεν μπορούσα να τον σχολιάσω μπροστά στους πελάτες εάν ήθελα να συνεχίσω να τους έχω πελάτες. Κρυβόμουν λοιπόν πίσω από την οθόνη μου και ξέσπαγα εκεί. Η κλασική μπλόγκερ.
Την επιτυχία του blog κυρίως την αποδίδω στο γεγονός ότι ήμασταν τότε το πολύ 50 Έλληνες μπλόγκερς. Ήθελες δεν ήθελες θα έπεφτες και πάνω μου. Στην πορεία βέβαια, το γοητευτικό αυτό φαινόμενο γιγάντωσε και η μικρή γειτονιά έγινε πόλη. Έπειτα ήρθε μία πρόταση από μία διαφημιστική εταιρεία να εργαστώ ως κειμενογράφος, ήρθε ένας αγοραστής για το ψιλικατζίδικο, ένας εκδοτικός οίκος για να εκδόσει τα κείμενά μου και μπόλικος πονοκέφαλος.
Είπα φυσικά το “ναι” για το βιβλίο και όντας σίγουρη ότι δεν θα ξανάχω τέτοια ευκαιρία να φωνάξω για οτιδήποτε με έκαιγε, αποφάσισα παράλληλα με τα κείμενα του μπλογκ να προσθέσω και εμβόλιμες σελίδες από το μη δημοσιευμένο μου ημερολόγιο, εκείνο για το πρόβλημα της υπογονιμότητας. Το θέμα της ανωνυμίας, τουλάχιστον σε εμένα, τέθηκε στην πιο άγρια μορφή του. Το αν θα χρησιμοποιούσα πλέον το όνομά μου ή το “Ψιλικατζού” στο βιβλίο ήταν ένα μεγάλο δίλημα. Το θέμα όμως που πραγματευόμουν ήταν πολύ σοβαρό και ταμπού για την ελληνική κοινωνία για να το αφήσω έρμαιο σε ένα ψευδώνυμο. Ήθελα να γνωρίζει ο αναγνώστης ότι όλα όσα περιέγραφα συνέβησαν σε έναν πραγματικό άνθρωπο στην Ελλάδα του σήμερα. Αποφάσισα λοιπόν να το εκδώσω επώνυμα αν και το τίμημα στον μικρόκοσμό μου ήταν μεγάλο για ένα τόσο ταμπού θέμα. Το βιβλίο περιέργως έγινε best seller, ενώ πλέον εργάζομαι ως κειμενογράφος και συνεργάτης σε έντυπα και sites. Ως προς τα βιβλία, τόλμησα την δεύτερη συγγραφική μου απόπειρα και αυτές τις μέρες κυκλοφορεί το νέο μου βιβλίο από τις εκδόσεις Λιβάνη.
Όπως θα παρατηρήσατε, το μπλόγκινγκ για μένα ήταν το μέσον για να ανακαλύψω δεξιότητές μου, όπως το γράψιμο, που δεν θα τολμούσα ούτε καν να ονειρευτώ παλιότερα. Έφερε όμως και άλλες αλλαγές στον περίγυρό μου, που ίσως να μην εντυπωσιάσουν τους περισσότερους όμως αισιοδοξώ πως μακροπρόθεσμα, θα είναι παραπάνω από εμφανής ο αντίκτυπος αυτού του νέου μέσου. Ειδικά στα χαμηλά στρώματα από τα οποία κατάγομαι. Όπως καταλάβατε, προτού περάσω στο σημερινό θέμα, προτού μιλήσω για την μπλογκόσφαιρα και την ενημέρωση που παρέχει, θεωρώ πως είναι καλό να πω δυό λόγια για το ποιά είναι η μπλογκόσφαιρα, - ή τουλάχιστον ένα μέρος της - ποιοι είναι οι άνθρωποι που την απαρτίζουν και τί μπορείτε να περιμένετε από εμάς. Να κάνω γνωστά όσα άλλαξαν στην καθημερινότητά μου καθώς και στις ζωές των γύρω μου καθώς δεν είμαι εδώ για μια υψηλή ανάλυση του φαινομένου αλλά να μιλήσω για τα δικά μου αυτονόητα.
Πλέον διαβάζουμε
Μπορεί να σας ακουστεί παράξενο αλλά σε γενικές γραμμές το καθημερινό διάβασμα δεν ήταν στο πρόγραμμα μιας κομμώτριας, ενός ταξιτζή ή μιας ψιλικατζούς, ας πούμε. Εκτός βέβαια από την λαθροανάγνωση περιοδικών αστρολογίας. Και από βιβλία, ξέρετε όλοι πολύ καλά ότι ελάχιστοι διαβάζουμε βιβλία στην Ελλάδα. Τώρα όμως, μια ψιλικατζού ως μπλόγκερ ή ως μέλος ενός φόρουμ για παράδειγμα, θα επισκεφθεί τα προτεινόμενα link, θα προσπαθήσει να διαβάσει αγγλικά, θα δει βίντεο, θα ρίξει μια ματιά στο βιβλίο που άρεσε σε κάποιον, θα ενημερωθεί για το αν η νέα γρίπη σκοτώνει το ίδιο με την παλιά, θα διαβάσει για τα γεγονότα της Κερατέας ή στο πιο παγκοσμιοποιημένο, της Αιγύπτου και της Λιβύης. Έρευνες αποδεικνύουν ότι πλέον μέσω ίντερνετ διαβάζουμε ύλη περίπου 174 εφημερίδων.
Πλέον γράφουμε
Σκεφτείτε το, ο καθημερινός απλός άνθρωπος το μόνο που έγραφε ήταν λίστες για ψώνια, συμπλήρωνε σταυρόλεξα ή κάποιο δημόσιο έντυπο και αυτό με δυσκολία. Τώρα, κάθε μέρα, η ψιλικατζού που λέγαμε, αργά ή γρήγορα θα ρωτήσει, θα γράψει δυό κουβέντες παραπάνω για αυτά που ζει, και εάν είναι και λίγο τσαούσα, θα μπει στον πειρασμό να απαντήσει σε αυτά που διαβάζει. Θα ρίξει μια ματιά στην ορθογραφία και το συντακτικό της, κι αν ντρέπεται πολύ, θα τα γράψει σε greeklish που είναι καλοδεχούμενα τουλάχιστον από τον δικό της περίγυρο, προκειμένου να εκφραστεί. Στην πορεία, όσο διαβάζει και γράφει, η ορθογραφία της θα βελτιωθεί, το ίδιο και το συντακτικό της, πόσω μάλλον το λεξιλόγιο ή ακόμη και τα αγγλικά της.
Πλέον σχολιάζουμε
Παλιότερα όταν έβλεπα ειδήσεις στην τηλεόραση ένιωθα πως με είχαν κλείσει σε ένα κελί με γυάλινα παράθυρα. Όσο κι αν φώναζα κανείς δεν θα άκουγε μέσα από το γυαλί, παρά συνέχιζε απτόητος τον παράλογο μονόλογό του, απολαμβάνοντας μάλιστα κύρος και περίοπτη θέση στη δημόσια ζωή. Και παρόλο που με παρότρυναν να την κλείνω, εγώ δεν το ήθελα αυτό. Ήθελα να ενημερώνομαι, να τους ακούω όλους αλλά να μπορώ να απαντώ. Ε, αυτό πλέον το κάνω. Και μάλιστα δημόσια. Όπως έχει πει και ένας μπλόγκερ: “Είχαμε χάσει το παγκάκι στην πλατεία και τώρα το ξαναβρήκαμε”. Έτσι ακριβώς είναι. Χαρίζαμε κύρος δια της αναγκαστικής θέασης και της παθητικής κατανάλωσης και καταπίναμε διαρκώς και περισσότερα, χωρίς καμία απολύτως δυνατότητα σχολιασμού. Σύμφωνα με τον καθηγητή Μάρτιν Χίλμπερτ, ο μέσος άνθρωπος σήμερα παράγει στοιχεία ισοδύναμα έξι εφημερίδων.
Πλέον κάνουμε διάλογο
Είναι δύσκολο τουλάχιστον για εμένα να μην διακόψω έστω και μία φορά τον συνομιλητή μου, να μην φωνάξω, να μην φορτώσω τα λόγια μου με γκριμάτσες ή χειρονομίες για τους δώσω περισσότερη βαρύτητα. Αυτά τα χάσαμε με τον γραπτό λόγο. Εδώ δεν έχει φωνές και βαβούρα. Περιμένεις αναγκαστικά τους άλλους να ολοκληρώσουν τις θέσεις τους για να εκθέσεις τις δικές σου, ενώ πρέπει οπωσδήποτε να έχεις επιχειρήματα, παραπομπές και πηγές. Οι αερολογίες και το τεντωμένο δάχτυλο, υπάρχουν όπως παντού, αλλά δεν ενισχύουν την άποψή σου καθώς θα διαπιστώσεις ότι τα άδεια ή τα μεγάλα λόγια ανάμεσα σε τόσες πολλές επιλογές, ισοδυναμούν με το απόλυτο τίποτα. Είναι σαν να μην μίλησες.
Πλέον διασταυρώνουμε
Όλα τα παραπάνω, εξασκούν θέλοντας και μη, την κριτική σκέψη. Σε απλούς καθημερινούς ανθρώπους που η παιδεία και οι γνώσεις είναι περιορισμένες, είναι λογικό πως η οποιαδήποτε είδηση των παραδοσιακών μέσων ήταν μέσα τους συνώνυμη με την Αλήθεια. Ειδικά μία εικόνα. Όχι όμως πια. Τρανταχτό παράδειγμα, η επέμβαση στο βίντεο – ντοκουμέντο της δολοφονίας του Αλέξη Γρηγορόπουλου από το Mega channel. Η οποία, θα ήταν μέχρι χθες κάτι άγνωστο εάν δεν είχε αναζητηθεί από τους χρήστες η πηγή και το αρχικό βίντεο, ώστε να γίνει η σύγκριση.
Πλέον συνομιλούμε με όλους
Δεν ξέρω πόσο καθημερινό είναι για εσάς να συγχρωτίζεστε με ανθρώπους από όλες τις ηλικίες, τις χώρες, τα επαγγέλματα και τα στρώματα. Για εμένα πάντως, το να συνομιλώ για παράδειγμα με γιατρούς και άλλους επιστήμονες κάτω από το κείμενό μου για την ομοιοπαθητική [1,2,3] ή τα μεταλλαγμένα [1,2,3,4], ήταν ασύλληπτο. Στην πραγματική ζωή, ένας γιατρός θα με εξέταζε, ίσως να απαντούσε σε κάποιο μου ερώτημα κι αυτό όχι με πολλή όρεξη, και στην συνέχεια θα με χρέωνε κιόλας. Στην πραγματική πραγματικότητα οι συναναστροφές μου ήταν λίγο-πολύ περιορισμένες στην κάστα μου. Το μέσο αυτό, λόγω της μεγάλης διείσδυσης, του δημόσιου βήματος και της διάδρασης, τα άλλαξε όλα αυτά. Τώρα, δεν έχει πολλή σημασία από πού είσαι, εάν έχεις καλή δουλειά, πανάκριβο αυτοκίνητο ή τις σωστές διασυνδέσεις για να έχει βάρος η γνώμη σου, όπως συμβαίνει τουλάχιστον στα παραδοσιακά μέσα. Τώρα έχει σημασία κυρίως αυτό που λες.
Πλέον ενδιαφερόμαστε για τα κοινά
Δεν με ενδιέφερε παλιότερα η πολιτική ενώ δεν είχα ποτέ τη δυνατότητα να κοινοποιήσω ότι έπεφτε στην αντίληψή μου, τα θέματα της δικής μου καθημερινότητας, τα κοινωνικά προβλήματα που αντιμετωπίζω. Όλα αυτά άλλαξαν. Ένα κείμενό μου για την κατάσταση που επικρατεί στο σύστημα υιοθεσιών, ευαισθητοποίησε αρκετούς αναγνώστες, έφερε ένα άρθρο σε μία εφημερίδα, δημιούργησε ένα μπλογκ συλλογής υπογραφών για να αλλάξει η νομοθεσία των υιοθεσιών και κατέληξε σε μία επερώτηση στην βουλή από την κα Δαμανάκη. Και αυτό, ήταν μόνο ένα μικρό παράδειγμα.
Στο θέμα λοιπόν της σημερινής συνάντησης, “Η ενημέρωση στη μπλογκόσφαιρα: Επανάσταση ή συνέχεια με άλλα μέσα;” θα είχα να απαντήσω τουλάχιστον ως προς εμένα: συνέχεια τίνος; Η διάδρασή μου με την κοινωνία και τους πολίτες της είναι πλέον γεγονός και επανάσταση ή όχι, δεν αποτελεί συνέχεια αλλά κάτι εντελώς νέο.
Πέρα όμως από όλες τις παραπάνω νέες καταστάσεις που βίωσα και βιώνω, με την ιδιότητα ενός πολίτη που έχει πλέον ένα βήμα - και που θέλησα να θίξω γιατί είμαι σίγουρη ότι πολλοί δεν γνωρίζετε πως παρόμοια πράγματα βιώνουν οι περισσότεροι απλοί χρήστες του διαδικτύου, - οφείλω να παραδεχθώ, ότι μεγάλο μέρος των μπλογκς αλλά και γενικά του ίντερνετ, ανήκει πλέον και στα παραδοσιακά μέσα.
Στα πρώτα χρόνια του μπλόγκινγκ στην Ελλάδα, έπειτα από τις εκδηλώσεις λατρείας των δημοσιογράφων για τα μπλογκς, ξεκίνησε ένας “πόλεμος” καθώς ήταν γενικευμένη η αίσθηση ότι τα μπλογκς δημιουργήθηκαν για να αντικαταστήσουν τη δημοσιογραφία. Είχα παρατηρήσει ότι όσο λιγότερο σοβαρή δημοσιογραφία έχεις, τόσο σοβαρότερος είναι ο πόλεμος εναντίον των μπλογκς και της λεγόμενης “δημοσιογραφίας των πολιτών”. Και δεν είχα άδικο, καθώς το αμέσως επόμενο λογικό βήμα ήταν, να κατακλυστεί η μπλογκόσφαιρα από τα λεγόμενα ενημερωτικά και αποκαλυπτικά μπλογκς. Ό,τι άξιζε στο νέο μέσον, η ανωνυμία, ο ελεύθερος σχολιασμός, η απλή γλώσσα, η άμεση δημοσίευση, ήταν αυτό ακριβώς που εκμεταλλεύτηκαν αλλά και που γύρισε μπούμερανγκ.
Οι αντιδράσεις των παραδοσιακών μέσων ήταν ακραίες. “Ασυδοσία”, “κίνδυνος”, “εκβιασμός”, “συμμορίες” ήταν οι λέξεις που περιέγραφαν το διαδίκτυο και τη μπλογκόσφαιρα εν γένει καθώς μας είχε πάρει όλους η μπάλα. Το αποτέλεσμα, άπειρες δημοσιεύσεις ζητώντας από την μπλογκόσφαιρα να αντιδράσει απέναντι στον φασισμό και στην καταπάτηση της ελευθερίας του λόγου. Η μπλογκόσφαιρα γέλασε πολύ.
Γιατί τόσος θόρυβος;
Η διαφημιστική πίτα μοιράστηκε εκ νέου. Και όσο τα παραδοσιακά μέσα προσπαθούσαν να κερδίσουν μία θέση στο νέο αυτό δύσκολο μέσο, τα λεγόμενα “ενημερωτικά μπλογκ” ανώνυμων προφανώς δημοσιογράφων, προσέφεραν άρτο και θεάματα. Κίτρινες, ροζ ειδήσεις, ανεπιβεβαίωτες φήμες, πολλά προσεχώς, αυτοαναφορικότητα και μάχη για τη δημοτικότητα και τα κλικς. Ζήσαμε μεγάλες στιγμές. “Δείτε ποιανής έχει ιδρώσει η μασχάλη”, “το επόμενο διαζύγιο που θα συζητηθεί”.
Όμως δεν ήταν τόσο πολύ κακό αυτό. Το πλήθος προτού ωριμάσει και εκπαιδευτεί, είναι λογικό να ψάξει τα γνώριμα. Όσο η αισθητική σου, η νοοτροπία σου, ο τρόπος που μιλάς και τα μηνύματα που θες να μεταδώσεις, ταιριάζουν σε ό,τι έκανες μέχρι χθες, τόσο πιο πιθανό είναι να σε ακολουθήσει το κοινό σου και στο νέο μέσο. Ο τηλεθεατής του σταρ, ο γκρούπι του Αυτιά, ο ακροατής του Τράγκα, δε γίνεται να αλλάξει τις συνήθειές του από τη μια μέρα στην άλλη. Είτε στα μπλογκς, είτε στο youtube, είτε στο facebook και το twitter, τα δικά του είδωλα θα ψάξει. Μέχρι που θα του γκρεμιστούν. Γιατί αυτό κάνει το διαδίκτυο. Χαβαλέ, γκρεμίζοντας κυρίως άδεια είδωλα.
Κάνει όμως και κάτι άλλο. Τεστάρει όλα τα μέσα στη φωτιά. Φωτιά, διότι το ίντερνετ, αντί για “συνέχεια με άλλα μέσα”, αποδείχθηκε συνέχεια σε σατανικά μέσα. Γιατί;
Οτιδήποτε δημοσιεύσεις δεν σβήνει, θα μείνει για πάντα ακόμη κι αν το εξαφανίσεις την επόμενη στιγμή, θα διασταυρωθεί, θα σχολιαστεί ελεύθερα, οι ανακρίβειές σου θα καταριφθούν με ένα link στην πηγή, τα ντοκουμέντα και τις μαρτυρίες, το όνομά σου δεν θα έχει καμία σημασία, το κοινό σου θα εκπαιδεύεται γοργά και θα ζητάει όλο και περισσότερα... και όλα αυτά, δημόσια. Χώρια που πρέπει να φτιάξεις και την αισθητική σου γιατί όσο πιο κακή είναι, τόσο περισσότερο θυμίζεις στον χρήστη εκείνα τα sites που κολλάς ιούς.
Πάμε πάλι στα βασικά: Υπό κανονικές συνθήκες τα παραδοσιακά μέσα είναι εκείνα που δίνουν την ενημέρωση και τις ειδήσεις, χρησιμοποιώντας ίσως ως πηγές τους τα μπλογκς. Υπό κανονικές συνθήκες τα μπλογκς κυρίως σχολιάζουν ειδήσεις και κοινωνικά θέματα και ενίοτε παράγουν ενημέρωση χρησιμοποιώντας προσωπικές εμπειρίες. Όλα αυτά, υπό κανονικές συνθήκες. Στην Ελλάδα όμως σπάνια υπήρξαν.
Όχι, τα μπλογκς δεν είναι επανάσταση στην ενημέρωση ούτε όμως και συνέχειά της. Είναι προσωπικές αλήθειες που δεν νοιάζονται για την πρωτιά και ενίοτε υποπέφτουν στα ίδια ακριβώς ατοπήματα με τα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης.
Τα ζητήματα που θέτουν οι πολέμιοι της δημοσιογραφίας των πολιτών είναι τέτοια που εγείρουν ερωτήματα και για την ενημέρωση όπως την ξέραμε.
Ενημέρωση στη μπλογκόσφαιρα....
Ναι, αλλά μήπως η δημοσιογραφία των πολιτών είναι αναξιόπιστη;
Ενίοτε, ναι. Σιγά το δύσκολο. Δεν το 'χουμε όμως αποκλειστικό προνόμιο. Το είδαμε για παράδειγμα, και στην εφημερίδα το Βήμα που δημοσίευσε άρθρο για την συνάντηση Καραμανλή – Ερντογάν με εκτενή σχολιασμό μάλιστα του κλίματος μεταξύ των δύο πρωθυπουργών ενώ η συνάντηση αυτή τελικά δεν είχε γίνει ποτέ. Υποτίθεται ότι όταν η δουλειά σου είναι η ενημέρωση, κοπιάζεις, δεν είναι προκάτ.
Ναι, αλλά μήπως η δημοσιογραφία των πολιτών είναι επιλεκτική;
Φυσικά και είναι. Δεν είμαστε υποχρεωμένοι να γράψουμε για όλα, ούτε και θέλουμε άλλωστε. Αλλά ούτε αυτό είναι αποκλειστικό προνόμιο της μπλογκόσφαιρας. Όταν πάνω από 10.000 κόσμου συγκεντρώθηκε στο Σύνταγμα στις 6 Φεβρουαρίου να διαδηλώσει για την κάρτα του πολίτη - που μπορεί να διαφωνώ με τους λόγους συγκέντρωσης αλλά θα ήθελα να το γνωρίζω-, κι εγώ με τη σειρά μου αναρρωτιέμαι κατά πόσο η ενημέρωση είναι ενημέρωση και όχι όπως στην μπλογκόσφαρα, πράγματα_που_μας_άρεσαν_και_θέλαμε_να_σας_δείξουμε ή έστω πράγματα_που_μισούμε_ελάτε_να_τα_κράξουμε. Τελικά τα παραδοσιακά μέσα έχουν κι άλλη μια κατηγορία, τα πράγματα_που_δεν_λέμε_άρα_δεν_έγιναν_ποτέ.
Ναι, αλλά μήπως η μπλογκόσφαιρα είναι γεμάτη αντιεπιστημονικά κείμενα, συνωμοσιολογίες και τρομολαγνίες;
Κυρίως αυτό. Τα παραδοσιακά μέσα απ΄την άλλη, συνήθως δεν είναι. Εκτός βέβαια από τις 30 Ιανουαρίου, όταν το Βήμα science, ένα υποτίθεται έγκυρο ένθετο εκλαϊκευμένης επιστήμης δημοσιεύει το άρθρο “Η Γη εκτός ελέγχου” που με στοιχειώδεις γνώσεις φυσικής, όπως απέδειξε το μπλογκ “μαύρο - όχι άλλο κάρβουνο” επρόκειτο για ίσως το πιο αστοιχείωτο, συνωμοσιολάγνο και αντιεπιστημονικό κείμενο τέτοιου είδους εντύπων.
Θέλετε κι άλλο παράδειγμα; Δεν υπήρχε ημέρα πέρισυ που να μην ενημερώνει η τηλεόραση για τον αριθμό των θυμάτων της νέας γρίπης. Το ίδιο έκαναν και κάποια μπλογκς αλλά αν ήθελες να το ψάξεις θα έβρισκες στατιστικές και αποδείξεις πως η Η1Ν1 δεν ήταν περισσότερο θανατηφόρα. Αποτέλεσμα; Εμβολιοφοβία και συνωμοσιολογία. Παρόλες τις παροτρύνσεις, ελάχιστοι εμβολιάστηκαν και φέτος τα μέσα απορούν γιατί μας θέρισε.
Ναι, αλλά μήπως η μπλογκόσφαιρα είναι κατώτατου επιπέδου;
Η πλειοψηφία ναι, αλλά τουλάχιστον όσοι βλέπετε ακόμη τηλεόραση αποκλείεται να το προσάπτετε αυτό μόνο στην μπλογκόσφαιρα. Μέσω της τηλεόρασης για παράδειγμα, καθημερινά στα σαλόνια μας πωλούνται βιβλία επιστημονικής φαντασίας και αρχαιολαγνείας που παρουσιάζονται ως επιστήμη και ιστορία αντίστοιχα. Κι ενώ έχουμε πολλά σατιρικά μπλογκ των βιβλίων αυτών, όποιος τολμήσει να τα αποδελτιώσει, όπως π.χ. ο Αντώνης Τσιπρόπουλος του blogme.gr, καταλήγει στο αυτόφορο, με κατασχεμένο τον σκληρό και με χρεωκοπημένη επιχείρηση να παλεύει μέχρι σήμερα ενάντια στον τηλεβιβλιοπώλη που βρίσκεται ακόμη καθημερινά στα σαλόνια μας πουλώντας ανωτάτου επιπέδου επιστήμη. Ο Αντώνης απ΄την άλλη, δεν κατάφερε ποτέ να βρεθεί στα σαλόνια μας.
Ναι, αλλά μήπως η δημοσιογραφία των πολιτών δεν είναι πρωτότυπη αλλά αντιγραφή των ειδήσεων των παραδοσιακών μέσων;
Φυσικά και είναι τις περισσότερες φορές. Όλοι ξεμένουμε από θέματα όμως. Όπως π.χ. πριν λίγες μέρες η κα Ακρίτα. Σε άρθρο της στα Νέα θυμήθηκε τρία χρόνια μετά να θυμώσει με την γνωστή -ελαφρά κατά τη γνώμη μου- πρόταση του Κύπριου ευρωβουλευτή Μάριου Ματσάκη για την απλοποίηση της ελληνικής γλώσσας. Και έκλεισε το κείμενό της, με την ακόμη πιο γνωστή αλλά ποτέ γενομένη φράση του Κίσινγκερ. Ξέρετε, αυτή που λέει το τρομακτικό αλλά πιασάρικο: «Ο ελληνικός λαός δεν κυβερνιέται εύκολα! Γι’ αυτό πρέπει να τον πλήξουµε βαθιά στις πολιτισµικές του ρίζες. Τότε ίσως συνετιστεί». Το μόνο που θα είχα ίσως να προτείνω στα μπλογκς και ειδικά στα εθνικιστικού περιεχομένου, θα ήταν να βάζουν ημερομηνίες στα κείμενά τους για να ενημερώνεται σωστά ο δημοσιογράφος που έχει ξεμείνει από θέματα.
Θέλω να πω, ότι όλα τα παραπάνω και πολλά περισσότερα, δείχνουν ότι ενώ υπό κανονικές συνθήκες τα παραδοσιακά μέσα θα έπρεπε να δίνουν το παράδειγμα, αυτό δεν συμβαίνει πάντα. Κι ενώ δεν θα 'πρεπε, εξισώνονται ευκολότατα με τα χειρότερα της μπλογκόσφαιρας. Ο πιο αστοιχείωτος χρήστης πλέον, είναι εύκολο να βρει τις ανακρίβειες και τα ατοπήματα, θα τα γράψει, θα τα συζητήσει, θα τα αναλύσει και θα βγάλει τα συμπεράσματά του, κάτι που μέχρι χθες δεν συνέβαινε. Ή μάλλον συνέβαινε αλλά όχι σε τόσο μεγάλο βαθμό και όχι δημόσια. Αυτό, έχει ως αναγκαστικό επακόλουθο την σοβαρότερη αντιμετώπιση του κοινού κυρίως από τον φόβο του δημόσιου πλέον περίγελου.
Ένα μεγάλο βέβαια θέμα που τίθεται σε σχέση με τη μπλογκόσφαιρα και το ίντερνετ γενικότερα, είναι η ανωνυμία. Βλέπω συχνά στα παραδοσιακά μέσα εκτενέστατες αναφορές κατά της ανωνυμίας στην μπλογκόσφαιρα κυρίως, ζητώντας από το κράτος πολλά πράγματα, και εν τέλει την επιβολή κανόνων. Παραβλέποντας φυσικά το γεγονός ότι αρκετά άρθρα εφημερίδων, ειδικά τα πιο δηλητηριώδη και καίρια, είναι είτε ανυπόγραφα είτε χρησιμοποιούν ψευδώνυμο, θα ήθελα να ρωτήσω το εξής: γιατί η ανώνυμη άποψή μου είναι κατάπτυστη ενώ η κρυφή μου ψήφος καλοδεχούμενη; Επίσης, ποιός έχει ανάγκη να ρυθμίσει κάτι που ελέγχει ο ίδιος; Ποιος ακριβώς χρειάζεται κανόνες για να λειτουργήσει;
Θέλω να πω, ο παράνομος στον “έξω” κόσμο είναι το ίδιο παράνομος και “μέσα”. Τουλάχιστον τώρα που ωρίμασε το μέσον αυτό, τώρα που κάθε σπίτι σχεδόν έχει πρόσβαση στο ίντερνετ είναι περισσότερο σαφές πως ένα πληκτρολόγιο και μία οθόνη δεν μπορούν να σε κρύψουν ικανοποιητικά εάν έχεις σκοπό να παρανομήσεις. Ο κλέφτης, ο ψεύτης και ο συκοφάντης είτε θα απομονωθεί, είτε θα κυνηγηθεί. Εάν έχεις σκοπό να διαδώσεις κάτι παράνομο, είτε αρχίσεις να ταχυδρομείς ανώνυμες επιστολές, είτε να δημοσιεύεις στο διαδίκτυο, θα πρέπει να γνωρίζεις πως ενδέχεται να υποστείς κυρώσεις. Όμως το πρόβλημα με την ανωνυμία δεν έχει τόσο να κάνει με την σοβαρότητα αλλά με την σοβαροφάνεια. Είχαμε φτάσει στο σημείο η χαμηλή ποιότητα να είναι συνυφασμένη με την αθυροστομία, με την ανορθογραφία, τα greeklish ή με το αν βάζεις το όνομά σου κάτω από αυτά που λες. Όλα απόρροια του τηλεοπτικού καθωσπρεπισμού. Ξέρετε, ονοματεπώνυμο που αστράφτει, στρογγυλές κουβέντες, clean γενικότερα αισθητική και παράλληλα να εκστομίζονται με ωραία λόγια, τα πιο αισχρά πράγματα που πολύ σπάνια θα διαβάζατε όμως σε ένα μπλογκ.
Τα παραδοσιακά μέσα και οι αντιδράσεις τους, θυμίζουν λίγο-πολύ τους άνω των σαράντα, οι οποίοι, τουλάχιστον όταν πρωτογνώρισαν το διαδίκτυο τα έκαναν μαντάρα. Φταίει κυρίως που ήρθε ξαφνικά στη ζωή τους και δεν μεγάλωσαν με αυτό. Το αποτέλεσμα; Διαχώρισαν εντελώς την έξω ζωή τους από τη μέσα, ενώ το διαδίκτυο θα έπρεπε να είναι μιά προέκταση αυτής όπως συμβαίνει για τον υπόλοιπο κόσμο. Έτσι, το θεώρησαν παιχνίδι και κρυμμένοι πίσω από τις οθόνες τους, έκαναν όλα όσα δεν θα έκαναν ποτέ στην έξω ζωή. Και στη μπλογκόσφαιρα συγκεκριμένα; Παρεξηγούνταν εύκολα με τον γραπτό λόγο και έπαιρναν πολύ σοβαρά τον εαυτό τους, λες και αν κάποιος σου θίξει το τόσο σπουδαίο όνομα ή ψευδώνυμό σου είναι κάτι τραγικό. Κι αν έπαιρνες μετά αυτούς τους ανθρώπους και τους τους ρωτούσες κατ' ιδίαν τη γνώμη τους για το διαδίκτυο, υποστήριζαν τα χειρότερα για αυτό. “Όργανο του Σατανά”, “άντρο παιδεραστών”, όλοι τα 'χουμε ακούσει. Η ομοιότητα με την απόπειρα των μέσων να διεισδύσουν στο διαδίκτυο, τουλάχιστον για μένα, ήταν παραπάνω από προφανής.
Το γεγονός είναι, ότι σήμερα τα μέσα έχουν ένα ολοένα και ωριμότερο κοινό. Είτε στην έδρα τους, είτε στο διαδίκτυο. Ένα πιο απαιτητικό κοινό που σε κάθε ανακρίβεια ή παραπληροφόρηση, με ένα μονάχα link θα γκρεμίσει κύρος και δουλειά χρόνων, ένα κοινό που απομυθοποιεί, που σταματά σιγά σιγά να τοποθετεί ψηλά τον καθωσπρεπισμό ή τη σοβαροφάνεια και ψάχνει ουσία.
Εάν οι ειδήσεις που παράγεις και η ενημέρωση σου αντέχει τη διασταύρωση, τον ανοιχτό σχολιασμό και ενδεχομένως την κριτική, εάν έχεις την ωριμότητα να παραδεχθείς τα λάθη σου, εάν είσαι πρωτότυπος και εάν έχεις την σοβαρότητα να παραθέτεις πηγές και όχι να αντιγράφεις κατά γράμμα, την έλλειψη εγωισμού ώστε να χρησιμοποιείς παραπομπές και προσωπικές μαρτυρίες ή ντοκουμέντα, η μπλογκόσφαιρα και το νέο μέσο θα είναι το πολυτιμότερο εργαλείο που είχες ποτέ. Όχι ακριβώς επανάσταση, αλλά σε καμία περίπτωση συνέχεια με άλλα μέσα.
υ.γ.1. ένα σπέσιαλ θενκς στον καθηγητή Γιώργο Πλειό που έφαγε ο άνθρωπος τα δαχτυλάκια του να μου αναλύει το θέμα μπας και το καταλάβω και που τελικά πάλι τα δικά μου έγραψα.
υ.γ.2 ο αρκούδος και ο Μανώλης τα είπαν χωρίς να τα 'χουν γράψει. Αδικίαααααααααααα!!!
(Διαβάστε αν θέλετε την εισήγηση της x-psilikatzoy στο Πανεπιστήμιο Αθηνών )
[ ψήστε καφέ, δυό βδομάδες έγραφα :-) ]
Η ενημέρωση στη μπλογκόσφαιρα: Επανάσταση ή συνέχεια με άλλα μέσα;
Καλησπέρα σας,
Θα ήθελα να παραδεχθώ ότι αισθάνομαι μία αμηχανία διότι δεν έχω υπάρξει ποτέ ούτε καθηγήτρια, ούτε ομιλήτρια, ούτε πολιτικός. Δεν συνηθίζω να μιλάω σε κόσμο, τουλάχιστον όχι χωρίς να είμαι κρυμμένη πίσω από την οθόνη μου.
Ξεκινώ με λίγα λόγια για μένα, διότι δεν είστε υποχρεωμένοι να γνωρίζετε τη σχέση μου με τα μπλογκς αλλά και για να γίνουν σαφέστερα τα εφαλτήρια των θέσεών μου.
Η δική μου ιστορία με το blogging ξεκινά τον Μάϊο του 2005 σε ένα ψιλικατζίδικο στη Νίκαια που έπρεπε να εργάζομαι για περίπου 15 ώρες την ημέρα χωρίς ρεπό. Το να βάλω έναν υπολογιστή και να παίζω παιχνίδια για να περάσει η ώρα ήταν το πιο λογικό. Η σύνδεση στο ίντερνετ ήρθε όταν αποφάσισα ότι η πασιέντζα δεν ήταν και τόσο περιπετειώδες παιχνίδι. Βέβαια, ανακάλυψα ακόμη πιο ενδιαφέροντα παιχνίδια. Ανακάλυψα δωρεάν βιβλία, sites, επισκέφθηκα forum, έγραψα, γνώρισα κόσμο, βρίστηκα.
Μέχρι που μία ημέρα είδα ένα link και πατώντας το, έμαθα για τα blogs. Σε μία ημέρα ακριβώς, είχα ανοίξει το δικό μου και πάνω στη φούρια, του έδωσα το προφανές όνομα “Ψιλικατζού” που τελικά αποδείχθηκε σωτήριο. Με τέτοιο ψευδώνυμο κανείς δεν σε παίρνει στα σοβαρά και έχεις το ακαταλόγιστο ό,τι κι αν γράψεις. Συνήθως έγραφα ιστορίες από το ψιλικατζίδικο. Τα κείμενα περιείχαν αστεία κυρίως περιστατικά από το μαγαζί, με τα πιτσιρίκια, το τεφτέρι μου και φυσικά οτιδήποτε είχε να κάνει με τον ρατσισμό, που ενώ με θύμωνε δεν μπορούσα να τον σχολιάσω μπροστά στους πελάτες εάν ήθελα να συνεχίσω να τους έχω πελάτες. Κρυβόμουν λοιπόν πίσω από την οθόνη μου και ξέσπαγα εκεί. Η κλασική μπλόγκερ.
Την επιτυχία του blog κυρίως την αποδίδω στο γεγονός ότι ήμασταν τότε το πολύ 50 Έλληνες μπλόγκερς. Ήθελες δεν ήθελες θα έπεφτες και πάνω μου. Στην πορεία βέβαια, το γοητευτικό αυτό φαινόμενο γιγάντωσε και η μικρή γειτονιά έγινε πόλη. Έπειτα ήρθε μία πρόταση από μία διαφημιστική εταιρεία να εργαστώ ως κειμενογράφος, ήρθε ένας αγοραστής για το ψιλικατζίδικο, ένας εκδοτικός οίκος για να εκδόσει τα κείμενά μου και μπόλικος πονοκέφαλος.
Είπα φυσικά το “ναι” για το βιβλίο και όντας σίγουρη ότι δεν θα ξανάχω τέτοια ευκαιρία να φωνάξω για οτιδήποτε με έκαιγε, αποφάσισα παράλληλα με τα κείμενα του μπλογκ να προσθέσω και εμβόλιμες σελίδες από το μη δημοσιευμένο μου ημερολόγιο, εκείνο για το πρόβλημα της υπογονιμότητας. Το θέμα της ανωνυμίας, τουλάχιστον σε εμένα, τέθηκε στην πιο άγρια μορφή του. Το αν θα χρησιμοποιούσα πλέον το όνομά μου ή το “Ψιλικατζού” στο βιβλίο ήταν ένα μεγάλο δίλημα. Το θέμα όμως που πραγματευόμουν ήταν πολύ σοβαρό και ταμπού για την ελληνική κοινωνία για να το αφήσω έρμαιο σε ένα ψευδώνυμο. Ήθελα να γνωρίζει ο αναγνώστης ότι όλα όσα περιέγραφα συνέβησαν σε έναν πραγματικό άνθρωπο στην Ελλάδα του σήμερα. Αποφάσισα λοιπόν να το εκδώσω επώνυμα αν και το τίμημα στον μικρόκοσμό μου ήταν μεγάλο για ένα τόσο ταμπού θέμα. Το βιβλίο περιέργως έγινε best seller, ενώ πλέον εργάζομαι ως κειμενογράφος και συνεργάτης σε έντυπα και sites. Ως προς τα βιβλία, τόλμησα την δεύτερη συγγραφική μου απόπειρα και αυτές τις μέρες κυκλοφορεί το νέο μου βιβλίο από τις εκδόσεις Λιβάνη.
Όπως θα παρατηρήσατε, το μπλόγκινγκ για μένα ήταν το μέσον για να ανακαλύψω δεξιότητές μου, όπως το γράψιμο, που δεν θα τολμούσα ούτε καν να ονειρευτώ παλιότερα. Έφερε όμως και άλλες αλλαγές στον περίγυρό μου, που ίσως να μην εντυπωσιάσουν τους περισσότερους όμως αισιοδοξώ πως μακροπρόθεσμα, θα είναι παραπάνω από εμφανής ο αντίκτυπος αυτού του νέου μέσου. Ειδικά στα χαμηλά στρώματα από τα οποία κατάγομαι. Όπως καταλάβατε, προτού περάσω στο σημερινό θέμα, προτού μιλήσω για την μπλογκόσφαιρα και την ενημέρωση που παρέχει, θεωρώ πως είναι καλό να πω δυό λόγια για το ποιά είναι η μπλογκόσφαιρα, - ή τουλάχιστον ένα μέρος της - ποιοι είναι οι άνθρωποι που την απαρτίζουν και τί μπορείτε να περιμένετε από εμάς. Να κάνω γνωστά όσα άλλαξαν στην καθημερινότητά μου καθώς και στις ζωές των γύρω μου καθώς δεν είμαι εδώ για μια υψηλή ανάλυση του φαινομένου αλλά να μιλήσω για τα δικά μου αυτονόητα.
Πλέον διαβάζουμε
Μπορεί να σας ακουστεί παράξενο αλλά σε γενικές γραμμές το καθημερινό διάβασμα δεν ήταν στο πρόγραμμα μιας κομμώτριας, ενός ταξιτζή ή μιας ψιλικατζούς, ας πούμε. Εκτός βέβαια από την λαθροανάγνωση περιοδικών αστρολογίας. Και από βιβλία, ξέρετε όλοι πολύ καλά ότι ελάχιστοι διαβάζουμε βιβλία στην Ελλάδα. Τώρα όμως, μια ψιλικατζού ως μπλόγκερ ή ως μέλος ενός φόρουμ για παράδειγμα, θα επισκεφθεί τα προτεινόμενα link, θα προσπαθήσει να διαβάσει αγγλικά, θα δει βίντεο, θα ρίξει μια ματιά στο βιβλίο που άρεσε σε κάποιον, θα ενημερωθεί για το αν η νέα γρίπη σκοτώνει το ίδιο με την παλιά, θα διαβάσει για τα γεγονότα της Κερατέας ή στο πιο παγκοσμιοποιημένο, της Αιγύπτου και της Λιβύης. Έρευνες αποδεικνύουν ότι πλέον μέσω ίντερνετ διαβάζουμε ύλη περίπου 174 εφημερίδων.
Πλέον γράφουμε
Σκεφτείτε το, ο καθημερινός απλός άνθρωπος το μόνο που έγραφε ήταν λίστες για ψώνια, συμπλήρωνε σταυρόλεξα ή κάποιο δημόσιο έντυπο και αυτό με δυσκολία. Τώρα, κάθε μέρα, η ψιλικατζού που λέγαμε, αργά ή γρήγορα θα ρωτήσει, θα γράψει δυό κουβέντες παραπάνω για αυτά που ζει, και εάν είναι και λίγο τσαούσα, θα μπει στον πειρασμό να απαντήσει σε αυτά που διαβάζει. Θα ρίξει μια ματιά στην ορθογραφία και το συντακτικό της, κι αν ντρέπεται πολύ, θα τα γράψει σε greeklish που είναι καλοδεχούμενα τουλάχιστον από τον δικό της περίγυρο, προκειμένου να εκφραστεί. Στην πορεία, όσο διαβάζει και γράφει, η ορθογραφία της θα βελτιωθεί, το ίδιο και το συντακτικό της, πόσω μάλλον το λεξιλόγιο ή ακόμη και τα αγγλικά της.
Πλέον σχολιάζουμε
Παλιότερα όταν έβλεπα ειδήσεις στην τηλεόραση ένιωθα πως με είχαν κλείσει σε ένα κελί με γυάλινα παράθυρα. Όσο κι αν φώναζα κανείς δεν θα άκουγε μέσα από το γυαλί, παρά συνέχιζε απτόητος τον παράλογο μονόλογό του, απολαμβάνοντας μάλιστα κύρος και περίοπτη θέση στη δημόσια ζωή. Και παρόλο που με παρότρυναν να την κλείνω, εγώ δεν το ήθελα αυτό. Ήθελα να ενημερώνομαι, να τους ακούω όλους αλλά να μπορώ να απαντώ. Ε, αυτό πλέον το κάνω. Και μάλιστα δημόσια. Όπως έχει πει και ένας μπλόγκερ: “Είχαμε χάσει το παγκάκι στην πλατεία και τώρα το ξαναβρήκαμε”. Έτσι ακριβώς είναι. Χαρίζαμε κύρος δια της αναγκαστικής θέασης και της παθητικής κατανάλωσης και καταπίναμε διαρκώς και περισσότερα, χωρίς καμία απολύτως δυνατότητα σχολιασμού. Σύμφωνα με τον καθηγητή Μάρτιν Χίλμπερτ, ο μέσος άνθρωπος σήμερα παράγει στοιχεία ισοδύναμα έξι εφημερίδων.
Πλέον κάνουμε διάλογο
Είναι δύσκολο τουλάχιστον για εμένα να μην διακόψω έστω και μία φορά τον συνομιλητή μου, να μην φωνάξω, να μην φορτώσω τα λόγια μου με γκριμάτσες ή χειρονομίες για τους δώσω περισσότερη βαρύτητα. Αυτά τα χάσαμε με τον γραπτό λόγο. Εδώ δεν έχει φωνές και βαβούρα. Περιμένεις αναγκαστικά τους άλλους να ολοκληρώσουν τις θέσεις τους για να εκθέσεις τις δικές σου, ενώ πρέπει οπωσδήποτε να έχεις επιχειρήματα, παραπομπές και πηγές. Οι αερολογίες και το τεντωμένο δάχτυλο, υπάρχουν όπως παντού, αλλά δεν ενισχύουν την άποψή σου καθώς θα διαπιστώσεις ότι τα άδεια ή τα μεγάλα λόγια ανάμεσα σε τόσες πολλές επιλογές, ισοδυναμούν με το απόλυτο τίποτα. Είναι σαν να μην μίλησες.
Πλέον διασταυρώνουμε
Όλα τα παραπάνω, εξασκούν θέλοντας και μη, την κριτική σκέψη. Σε απλούς καθημερινούς ανθρώπους που η παιδεία και οι γνώσεις είναι περιορισμένες, είναι λογικό πως η οποιαδήποτε είδηση των παραδοσιακών μέσων ήταν μέσα τους συνώνυμη με την Αλήθεια. Ειδικά μία εικόνα. Όχι όμως πια. Τρανταχτό παράδειγμα, η επέμβαση στο βίντεο – ντοκουμέντο της δολοφονίας του Αλέξη Γρηγορόπουλου από το Mega channel. Η οποία, θα ήταν μέχρι χθες κάτι άγνωστο εάν δεν είχε αναζητηθεί από τους χρήστες η πηγή και το αρχικό βίντεο, ώστε να γίνει η σύγκριση.
Πλέον συνομιλούμε με όλους
Δεν ξέρω πόσο καθημερινό είναι για εσάς να συγχρωτίζεστε με ανθρώπους από όλες τις ηλικίες, τις χώρες, τα επαγγέλματα και τα στρώματα. Για εμένα πάντως, το να συνομιλώ για παράδειγμα με γιατρούς και άλλους επιστήμονες κάτω από το κείμενό μου για την ομοιοπαθητική [1,2,3] ή τα μεταλλαγμένα [1,2,3,4], ήταν ασύλληπτο. Στην πραγματική ζωή, ένας γιατρός θα με εξέταζε, ίσως να απαντούσε σε κάποιο μου ερώτημα κι αυτό όχι με πολλή όρεξη, και στην συνέχεια θα με χρέωνε κιόλας. Στην πραγματική πραγματικότητα οι συναναστροφές μου ήταν λίγο-πολύ περιορισμένες στην κάστα μου. Το μέσο αυτό, λόγω της μεγάλης διείσδυσης, του δημόσιου βήματος και της διάδρασης, τα άλλαξε όλα αυτά. Τώρα, δεν έχει πολλή σημασία από πού είσαι, εάν έχεις καλή δουλειά, πανάκριβο αυτοκίνητο ή τις σωστές διασυνδέσεις για να έχει βάρος η γνώμη σου, όπως συμβαίνει τουλάχιστον στα παραδοσιακά μέσα. Τώρα έχει σημασία κυρίως αυτό που λες.
Πλέον ενδιαφερόμαστε για τα κοινά
Δεν με ενδιέφερε παλιότερα η πολιτική ενώ δεν είχα ποτέ τη δυνατότητα να κοινοποιήσω ότι έπεφτε στην αντίληψή μου, τα θέματα της δικής μου καθημερινότητας, τα κοινωνικά προβλήματα που αντιμετωπίζω. Όλα αυτά άλλαξαν. Ένα κείμενό μου για την κατάσταση που επικρατεί στο σύστημα υιοθεσιών, ευαισθητοποίησε αρκετούς αναγνώστες, έφερε ένα άρθρο σε μία εφημερίδα, δημιούργησε ένα μπλογκ συλλογής υπογραφών για να αλλάξει η νομοθεσία των υιοθεσιών και κατέληξε σε μία επερώτηση στην βουλή από την κα Δαμανάκη. Και αυτό, ήταν μόνο ένα μικρό παράδειγμα.
Στο θέμα λοιπόν της σημερινής συνάντησης, “Η ενημέρωση στη μπλογκόσφαιρα: Επανάσταση ή συνέχεια με άλλα μέσα;” θα είχα να απαντήσω τουλάχιστον ως προς εμένα: συνέχεια τίνος; Η διάδρασή μου με την κοινωνία και τους πολίτες της είναι πλέον γεγονός και επανάσταση ή όχι, δεν αποτελεί συνέχεια αλλά κάτι εντελώς νέο.
Πέρα όμως από όλες τις παραπάνω νέες καταστάσεις που βίωσα και βιώνω, με την ιδιότητα ενός πολίτη που έχει πλέον ένα βήμα - και που θέλησα να θίξω γιατί είμαι σίγουρη ότι πολλοί δεν γνωρίζετε πως παρόμοια πράγματα βιώνουν οι περισσότεροι απλοί χρήστες του διαδικτύου, - οφείλω να παραδεχθώ, ότι μεγάλο μέρος των μπλογκς αλλά και γενικά του ίντερνετ, ανήκει πλέον και στα παραδοσιακά μέσα.
Στα πρώτα χρόνια του μπλόγκινγκ στην Ελλάδα, έπειτα από τις εκδηλώσεις λατρείας των δημοσιογράφων για τα μπλογκς, ξεκίνησε ένας “πόλεμος” καθώς ήταν γενικευμένη η αίσθηση ότι τα μπλογκς δημιουργήθηκαν για να αντικαταστήσουν τη δημοσιογραφία. Είχα παρατηρήσει ότι όσο λιγότερο σοβαρή δημοσιογραφία έχεις, τόσο σοβαρότερος είναι ο πόλεμος εναντίον των μπλογκς και της λεγόμενης “δημοσιογραφίας των πολιτών”. Και δεν είχα άδικο, καθώς το αμέσως επόμενο λογικό βήμα ήταν, να κατακλυστεί η μπλογκόσφαιρα από τα λεγόμενα ενημερωτικά και αποκαλυπτικά μπλογκς. Ό,τι άξιζε στο νέο μέσον, η ανωνυμία, ο ελεύθερος σχολιασμός, η απλή γλώσσα, η άμεση δημοσίευση, ήταν αυτό ακριβώς που εκμεταλλεύτηκαν αλλά και που γύρισε μπούμερανγκ.
Οι αντιδράσεις των παραδοσιακών μέσων ήταν ακραίες. “Ασυδοσία”, “κίνδυνος”, “εκβιασμός”, “συμμορίες” ήταν οι λέξεις που περιέγραφαν το διαδίκτυο και τη μπλογκόσφαιρα εν γένει καθώς μας είχε πάρει όλους η μπάλα. Το αποτέλεσμα, άπειρες δημοσιεύσεις ζητώντας από την μπλογκόσφαιρα να αντιδράσει απέναντι στον φασισμό και στην καταπάτηση της ελευθερίας του λόγου. Η μπλογκόσφαιρα γέλασε πολύ.
Γιατί τόσος θόρυβος;
Η διαφημιστική πίτα μοιράστηκε εκ νέου. Και όσο τα παραδοσιακά μέσα προσπαθούσαν να κερδίσουν μία θέση στο νέο αυτό δύσκολο μέσο, τα λεγόμενα “ενημερωτικά μπλογκ” ανώνυμων προφανώς δημοσιογράφων, προσέφεραν άρτο και θεάματα. Κίτρινες, ροζ ειδήσεις, ανεπιβεβαίωτες φήμες, πολλά προσεχώς, αυτοαναφορικότητα και μάχη για τη δημοτικότητα και τα κλικς. Ζήσαμε μεγάλες στιγμές. “Δείτε ποιανής έχει ιδρώσει η μασχάλη”, “το επόμενο διαζύγιο που θα συζητηθεί”.
Όμως δεν ήταν τόσο πολύ κακό αυτό. Το πλήθος προτού ωριμάσει και εκπαιδευτεί, είναι λογικό να ψάξει τα γνώριμα. Όσο η αισθητική σου, η νοοτροπία σου, ο τρόπος που μιλάς και τα μηνύματα που θες να μεταδώσεις, ταιριάζουν σε ό,τι έκανες μέχρι χθες, τόσο πιο πιθανό είναι να σε ακολουθήσει το κοινό σου και στο νέο μέσο. Ο τηλεθεατής του σταρ, ο γκρούπι του Αυτιά, ο ακροατής του Τράγκα, δε γίνεται να αλλάξει τις συνήθειές του από τη μια μέρα στην άλλη. Είτε στα μπλογκς, είτε στο youtube, είτε στο facebook και το twitter, τα δικά του είδωλα θα ψάξει. Μέχρι που θα του γκρεμιστούν. Γιατί αυτό κάνει το διαδίκτυο. Χαβαλέ, γκρεμίζοντας κυρίως άδεια είδωλα.
Κάνει όμως και κάτι άλλο. Τεστάρει όλα τα μέσα στη φωτιά. Φωτιά, διότι το ίντερνετ, αντί για “συνέχεια με άλλα μέσα”, αποδείχθηκε συνέχεια σε σατανικά μέσα. Γιατί;
Οτιδήποτε δημοσιεύσεις δεν σβήνει, θα μείνει για πάντα ακόμη κι αν το εξαφανίσεις την επόμενη στιγμή, θα διασταυρωθεί, θα σχολιαστεί ελεύθερα, οι ανακρίβειές σου θα καταριφθούν με ένα link στην πηγή, τα ντοκουμέντα και τις μαρτυρίες, το όνομά σου δεν θα έχει καμία σημασία, το κοινό σου θα εκπαιδεύεται γοργά και θα ζητάει όλο και περισσότερα... και όλα αυτά, δημόσια. Χώρια που πρέπει να φτιάξεις και την αισθητική σου γιατί όσο πιο κακή είναι, τόσο περισσότερο θυμίζεις στον χρήστη εκείνα τα sites που κολλάς ιούς.
Πάμε πάλι στα βασικά: Υπό κανονικές συνθήκες τα παραδοσιακά μέσα είναι εκείνα που δίνουν την ενημέρωση και τις ειδήσεις, χρησιμοποιώντας ίσως ως πηγές τους τα μπλογκς. Υπό κανονικές συνθήκες τα μπλογκς κυρίως σχολιάζουν ειδήσεις και κοινωνικά θέματα και ενίοτε παράγουν ενημέρωση χρησιμοποιώντας προσωπικές εμπειρίες. Όλα αυτά, υπό κανονικές συνθήκες. Στην Ελλάδα όμως σπάνια υπήρξαν.
Όχι, τα μπλογκς δεν είναι επανάσταση στην ενημέρωση ούτε όμως και συνέχειά της. Είναι προσωπικές αλήθειες που δεν νοιάζονται για την πρωτιά και ενίοτε υποπέφτουν στα ίδια ακριβώς ατοπήματα με τα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης.
Τα ζητήματα που θέτουν οι πολέμιοι της δημοσιογραφίας των πολιτών είναι τέτοια που εγείρουν ερωτήματα και για την ενημέρωση όπως την ξέραμε.
Ενημέρωση στη μπλογκόσφαιρα....
Ναι, αλλά μήπως η δημοσιογραφία των πολιτών είναι αναξιόπιστη;
Ενίοτε, ναι. Σιγά το δύσκολο. Δεν το 'χουμε όμως αποκλειστικό προνόμιο. Το είδαμε για παράδειγμα, και στην εφημερίδα το Βήμα που δημοσίευσε άρθρο για την συνάντηση Καραμανλή – Ερντογάν με εκτενή σχολιασμό μάλιστα του κλίματος μεταξύ των δύο πρωθυπουργών ενώ η συνάντηση αυτή τελικά δεν είχε γίνει ποτέ. Υποτίθεται ότι όταν η δουλειά σου είναι η ενημέρωση, κοπιάζεις, δεν είναι προκάτ.
Ναι, αλλά μήπως η δημοσιογραφία των πολιτών είναι επιλεκτική;
Φυσικά και είναι. Δεν είμαστε υποχρεωμένοι να γράψουμε για όλα, ούτε και θέλουμε άλλωστε. Αλλά ούτε αυτό είναι αποκλειστικό προνόμιο της μπλογκόσφαιρας. Όταν πάνω από 10.000 κόσμου συγκεντρώθηκε στο Σύνταγμα στις 6 Φεβρουαρίου να διαδηλώσει για την κάρτα του πολίτη - που μπορεί να διαφωνώ με τους λόγους συγκέντρωσης αλλά θα ήθελα να το γνωρίζω-, κι εγώ με τη σειρά μου αναρρωτιέμαι κατά πόσο η ενημέρωση είναι ενημέρωση και όχι όπως στην μπλογκόσφαρα, πράγματα_που_μας_άρεσαν_και_θέλαμε_να_σας_δείξουμε ή έστω πράγματα_που_μισούμε_ελάτε_να_τα_κράξουμε. Τελικά τα παραδοσιακά μέσα έχουν κι άλλη μια κατηγορία, τα πράγματα_που_δεν_λέμε_άρα_δεν_έγιναν_ποτέ.
Ναι, αλλά μήπως η μπλογκόσφαιρα είναι γεμάτη αντιεπιστημονικά κείμενα, συνωμοσιολογίες και τρομολαγνίες;
Κυρίως αυτό. Τα παραδοσιακά μέσα απ΄την άλλη, συνήθως δεν είναι. Εκτός βέβαια από τις 30 Ιανουαρίου, όταν το Βήμα science, ένα υποτίθεται έγκυρο ένθετο εκλαϊκευμένης επιστήμης δημοσιεύει το άρθρο “Η Γη εκτός ελέγχου” που με στοιχειώδεις γνώσεις φυσικής, όπως απέδειξε το μπλογκ “μαύρο - όχι άλλο κάρβουνο” επρόκειτο για ίσως το πιο αστοιχείωτο, συνωμοσιολάγνο και αντιεπιστημονικό κείμενο τέτοιου είδους εντύπων.
Θέλετε κι άλλο παράδειγμα; Δεν υπήρχε ημέρα πέρισυ που να μην ενημερώνει η τηλεόραση για τον αριθμό των θυμάτων της νέας γρίπης. Το ίδιο έκαναν και κάποια μπλογκς αλλά αν ήθελες να το ψάξεις θα έβρισκες στατιστικές και αποδείξεις πως η Η1Ν1 δεν ήταν περισσότερο θανατηφόρα. Αποτέλεσμα; Εμβολιοφοβία και συνωμοσιολογία. Παρόλες τις παροτρύνσεις, ελάχιστοι εμβολιάστηκαν και φέτος τα μέσα απορούν γιατί μας θέρισε.
Ναι, αλλά μήπως η μπλογκόσφαιρα είναι κατώτατου επιπέδου;
Η πλειοψηφία ναι, αλλά τουλάχιστον όσοι βλέπετε ακόμη τηλεόραση αποκλείεται να το προσάπτετε αυτό μόνο στην μπλογκόσφαιρα. Μέσω της τηλεόρασης για παράδειγμα, καθημερινά στα σαλόνια μας πωλούνται βιβλία επιστημονικής φαντασίας και αρχαιολαγνείας που παρουσιάζονται ως επιστήμη και ιστορία αντίστοιχα. Κι ενώ έχουμε πολλά σατιρικά μπλογκ των βιβλίων αυτών, όποιος τολμήσει να τα αποδελτιώσει, όπως π.χ. ο Αντώνης Τσιπρόπουλος του blogme.gr, καταλήγει στο αυτόφορο, με κατασχεμένο τον σκληρό και με χρεωκοπημένη επιχείρηση να παλεύει μέχρι σήμερα ενάντια στον τηλεβιβλιοπώλη που βρίσκεται ακόμη καθημερινά στα σαλόνια μας πουλώντας ανωτάτου επιπέδου επιστήμη. Ο Αντώνης απ΄την άλλη, δεν κατάφερε ποτέ να βρεθεί στα σαλόνια μας.
Ναι, αλλά μήπως η δημοσιογραφία των πολιτών δεν είναι πρωτότυπη αλλά αντιγραφή των ειδήσεων των παραδοσιακών μέσων;
Φυσικά και είναι τις περισσότερες φορές. Όλοι ξεμένουμε από θέματα όμως. Όπως π.χ. πριν λίγες μέρες η κα Ακρίτα. Σε άρθρο της στα Νέα θυμήθηκε τρία χρόνια μετά να θυμώσει με την γνωστή -ελαφρά κατά τη γνώμη μου- πρόταση του Κύπριου ευρωβουλευτή Μάριου Ματσάκη για την απλοποίηση της ελληνικής γλώσσας. Και έκλεισε το κείμενό της, με την ακόμη πιο γνωστή αλλά ποτέ γενομένη φράση του Κίσινγκερ. Ξέρετε, αυτή που λέει το τρομακτικό αλλά πιασάρικο: «Ο ελληνικός λαός δεν κυβερνιέται εύκολα! Γι’ αυτό πρέπει να τον πλήξουµε βαθιά στις πολιτισµικές του ρίζες. Τότε ίσως συνετιστεί». Το μόνο που θα είχα ίσως να προτείνω στα μπλογκς και ειδικά στα εθνικιστικού περιεχομένου, θα ήταν να βάζουν ημερομηνίες στα κείμενά τους για να ενημερώνεται σωστά ο δημοσιογράφος που έχει ξεμείνει από θέματα.
Θέλω να πω, ότι όλα τα παραπάνω και πολλά περισσότερα, δείχνουν ότι ενώ υπό κανονικές συνθήκες τα παραδοσιακά μέσα θα έπρεπε να δίνουν το παράδειγμα, αυτό δεν συμβαίνει πάντα. Κι ενώ δεν θα 'πρεπε, εξισώνονται ευκολότατα με τα χειρότερα της μπλογκόσφαιρας. Ο πιο αστοιχείωτος χρήστης πλέον, είναι εύκολο να βρει τις ανακρίβειες και τα ατοπήματα, θα τα γράψει, θα τα συζητήσει, θα τα αναλύσει και θα βγάλει τα συμπεράσματά του, κάτι που μέχρι χθες δεν συνέβαινε. Ή μάλλον συνέβαινε αλλά όχι σε τόσο μεγάλο βαθμό και όχι δημόσια. Αυτό, έχει ως αναγκαστικό επακόλουθο την σοβαρότερη αντιμετώπιση του κοινού κυρίως από τον φόβο του δημόσιου πλέον περίγελου.
Ένα μεγάλο βέβαια θέμα που τίθεται σε σχέση με τη μπλογκόσφαιρα και το ίντερνετ γενικότερα, είναι η ανωνυμία. Βλέπω συχνά στα παραδοσιακά μέσα εκτενέστατες αναφορές κατά της ανωνυμίας στην μπλογκόσφαιρα κυρίως, ζητώντας από το κράτος πολλά πράγματα, και εν τέλει την επιβολή κανόνων. Παραβλέποντας φυσικά το γεγονός ότι αρκετά άρθρα εφημερίδων, ειδικά τα πιο δηλητηριώδη και καίρια, είναι είτε ανυπόγραφα είτε χρησιμοποιούν ψευδώνυμο, θα ήθελα να ρωτήσω το εξής: γιατί η ανώνυμη άποψή μου είναι κατάπτυστη ενώ η κρυφή μου ψήφος καλοδεχούμενη; Επίσης, ποιός έχει ανάγκη να ρυθμίσει κάτι που ελέγχει ο ίδιος; Ποιος ακριβώς χρειάζεται κανόνες για να λειτουργήσει;
Θέλω να πω, ο παράνομος στον “έξω” κόσμο είναι το ίδιο παράνομος και “μέσα”. Τουλάχιστον τώρα που ωρίμασε το μέσον αυτό, τώρα που κάθε σπίτι σχεδόν έχει πρόσβαση στο ίντερνετ είναι περισσότερο σαφές πως ένα πληκτρολόγιο και μία οθόνη δεν μπορούν να σε κρύψουν ικανοποιητικά εάν έχεις σκοπό να παρανομήσεις. Ο κλέφτης, ο ψεύτης και ο συκοφάντης είτε θα απομονωθεί, είτε θα κυνηγηθεί. Εάν έχεις σκοπό να διαδώσεις κάτι παράνομο, είτε αρχίσεις να ταχυδρομείς ανώνυμες επιστολές, είτε να δημοσιεύεις στο διαδίκτυο, θα πρέπει να γνωρίζεις πως ενδέχεται να υποστείς κυρώσεις. Όμως το πρόβλημα με την ανωνυμία δεν έχει τόσο να κάνει με την σοβαρότητα αλλά με την σοβαροφάνεια. Είχαμε φτάσει στο σημείο η χαμηλή ποιότητα να είναι συνυφασμένη με την αθυροστομία, με την ανορθογραφία, τα greeklish ή με το αν βάζεις το όνομά σου κάτω από αυτά που λες. Όλα απόρροια του τηλεοπτικού καθωσπρεπισμού. Ξέρετε, ονοματεπώνυμο που αστράφτει, στρογγυλές κουβέντες, clean γενικότερα αισθητική και παράλληλα να εκστομίζονται με ωραία λόγια, τα πιο αισχρά πράγματα που πολύ σπάνια θα διαβάζατε όμως σε ένα μπλογκ.
Τα παραδοσιακά μέσα και οι αντιδράσεις τους, θυμίζουν λίγο-πολύ τους άνω των σαράντα, οι οποίοι, τουλάχιστον όταν πρωτογνώρισαν το διαδίκτυο τα έκαναν μαντάρα. Φταίει κυρίως που ήρθε ξαφνικά στη ζωή τους και δεν μεγάλωσαν με αυτό. Το αποτέλεσμα; Διαχώρισαν εντελώς την έξω ζωή τους από τη μέσα, ενώ το διαδίκτυο θα έπρεπε να είναι μιά προέκταση αυτής όπως συμβαίνει για τον υπόλοιπο κόσμο. Έτσι, το θεώρησαν παιχνίδι και κρυμμένοι πίσω από τις οθόνες τους, έκαναν όλα όσα δεν θα έκαναν ποτέ στην έξω ζωή. Και στη μπλογκόσφαιρα συγκεκριμένα; Παρεξηγούνταν εύκολα με τον γραπτό λόγο και έπαιρναν πολύ σοβαρά τον εαυτό τους, λες και αν κάποιος σου θίξει το τόσο σπουδαίο όνομα ή ψευδώνυμό σου είναι κάτι τραγικό. Κι αν έπαιρνες μετά αυτούς τους ανθρώπους και τους τους ρωτούσες κατ' ιδίαν τη γνώμη τους για το διαδίκτυο, υποστήριζαν τα χειρότερα για αυτό. “Όργανο του Σατανά”, “άντρο παιδεραστών”, όλοι τα 'χουμε ακούσει. Η ομοιότητα με την απόπειρα των μέσων να διεισδύσουν στο διαδίκτυο, τουλάχιστον για μένα, ήταν παραπάνω από προφανής.
Το γεγονός είναι, ότι σήμερα τα μέσα έχουν ένα ολοένα και ωριμότερο κοινό. Είτε στην έδρα τους, είτε στο διαδίκτυο. Ένα πιο απαιτητικό κοινό που σε κάθε ανακρίβεια ή παραπληροφόρηση, με ένα μονάχα link θα γκρεμίσει κύρος και δουλειά χρόνων, ένα κοινό που απομυθοποιεί, που σταματά σιγά σιγά να τοποθετεί ψηλά τον καθωσπρεπισμό ή τη σοβαροφάνεια και ψάχνει ουσία.
Εάν οι ειδήσεις που παράγεις και η ενημέρωση σου αντέχει τη διασταύρωση, τον ανοιχτό σχολιασμό και ενδεχομένως την κριτική, εάν έχεις την ωριμότητα να παραδεχθείς τα λάθη σου, εάν είσαι πρωτότυπος και εάν έχεις την σοβαρότητα να παραθέτεις πηγές και όχι να αντιγράφεις κατά γράμμα, την έλλειψη εγωισμού ώστε να χρησιμοποιείς παραπομπές και προσωπικές μαρτυρίες ή ντοκουμέντα, η μπλογκόσφαιρα και το νέο μέσο θα είναι το πολυτιμότερο εργαλείο που είχες ποτέ. Όχι ακριβώς επανάσταση, αλλά σε καμία περίπτωση συνέχεια με άλλα μέσα.
υ.γ.1. ένα σπέσιαλ θενκς στον καθηγητή Γιώργο Πλειό που έφαγε ο άνθρωπος τα δαχτυλάκια του να μου αναλύει το θέμα μπας και το καταλάβω και που τελικά πάλι τα δικά μου έγραψα.
υ.γ.2 ο αρκούδος και ο Μανώλης τα είπαν χωρίς να τα 'χουν γράψει. Αδικίαααααααααααα!!!
2 σχόλια:
Εγώ ευχαριστώ που είσαι φιλαράκι μου και μάλιστα πολύ! :)
@Καλημέρα και πολλές φιλούρες στα δυό μικρά σου, το μεγαλύτερο και το μικρότερο. :-)
Δημοσίευση σχολίου