ΓΙΑ ΤΟ ΑΙΜΑ ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΑΛΗΘΕΣ ΚΑΙ ΑΝΩΝΥΜΟ...

« Τα γραπτά μου αφορούν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης όσο αυτά του Εξυπερύ στον ουρανό ή του Μέλβιλ στη θάλασσα. Βασικά οι ιστορίες μου συνιστούν οδηγίες για το πώς να δρα κανείς μέσα στο πλήθος . Να είναι όχι απλώς λιγάκι αριστερότερα από τα αριστερά, μα ακόμα περισσότερο αληθινός από την αλήθεια την ίδια. Για το αίμα που είναι αληθές και ανώνυμο»

                                                                          Βαρλάμ Σαλάμοφ

Έτσι συμπυκνώνει ο ίδιος ο Σαλάμοφ την ουσία του έργου του. Αλλά τι σημαίνει «έργο» για έναν συγγραφέα; Τα βιβλία που έγραψε και το περιεχόμενό τους; Οι ιδέες του έτσι όπως καλλιεργήθηκαν και καταγράφτηκαν από τον ίδιο; Ο χώρος που πιάνουν τα βιβλία του σε δημόσιες και ιδιωτικές βιβλιοθήκες σε όλο τον κόσμο; Οι συζητήσεις που προκαλούν τα γραπτά του; Μετά τις "Ιστορίες από την Κολιμά" δεν ξέρω και δεν είμαι ο καταλληλότερος για να αποφανθώ.

Αυτό που ξέρω είναι το αποτέλεσμα που επιφέρει η ανάγνωση των «Ιστοριών από την Κολιμά». Είναι ένα σημάδι, μια ουλή βαθιά στο νου και στην ψυχή. Οι ιστορίες του Σαλάμοφ είναι βουβή έκρηξη. Δεν μπορώ να φανταστώ κάποιον που θα τις διαβάσει και στο τέλος θα παραμείνει  ο ίδιος άνθρωπος. Θα βγει από την διαδικασία κομματιασμένος αλλά παραδόξως περισσότερο αρτιμελής ψυχικά και διανοητικά. Διαλυμένος αλλά ταυτόχρονα πληρέστερος. Γίνεται; Ναι, κάποιες φορές γίνεται.

Ο Σαλάμοφ έζησε και συμμετείχε στα πρώτα νεανικά του χρόνια στην «έφοδο στον ουρανό» που έφερε η σοβιετική επανάσταση. Πίστεψε κι αυτός όπως και εκατοντάδες χιλιάδες νέοι και νέες στην απελευθερωτική και δημιουργική δυναμική της επανάστασης. Και μετά, στα τέλη της δεκαετίας του 20 ήρθε η πρώτη φυλάκιση και εξορία του  με την κατηγορία ότι διακινούσε στο πανεπιστήμιο το «Γράμμα προς το Συνέδριο» την τελευταία επιστολή του Λένιν προς τα μέλη της Κεντρικής Επιτροπής του Κόμματος, γνωστότερης ως «Διαθήκη του Λένιν». Μετά την αποφυλάκισή του συλλαμβάνεται και πάλι με την κατηγορία της αντεπαναστατικής τροτσκιστικής δράσης. Χαρακτηρίζεται με την χειρότερη για την εποχή κατηγορία ως «εχθρός του λαού» και εξορίζεται στα στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας στα ορυχεία χρυσού στην περιοχή Κολιμά στις εσχατιές της χώρας.

Εκατό σαράντα περίπου ιστορίες από τα στρατόπεδα στην Κολιμά. Κάθε ιστορία και μια έκπληξη, μια αποκάλυψη. Κάθε πρόταση τομή στην ανθρώπινη ψυχή. Κάθε ιστορία και μια διαφορετική καταγραφή των απώτατων ορίων της απελπισίας αλλά και της ελπίδας για επιβίωση. Μέρα τη μέρα, ώρα την ώρα ο αγώνας για  ζωή  στην απόλυτη κυριολεξία του.

Οι ιστορίες του Σαλάμοφ δεν είναι κραυγή διαμαρτυρίας ή καταγγελίας. Δεν είναι πολιτικό μανιφέστο κατά της καταπίεσης. Είναι μαγνητική τομογραφία αυτού που είμαστε, όλοι μας, θύτες και θύματα. Είναι περίγραμμα αυτού που ενδεχομένως μπορούμε να γίνουμε κάποτε όλοι μας σε ένα κόσμο χωρίς θύτες και θύματα.

Θέλω να ζητήσω συγνώμη από τον αδελφό και φίλο Μανώλη Βελιτζανίδη για την κριτική μου και τα πειράγματα μου κάποιες φορές για κάποια από τα βιβλία που εκδίδει ο εκδοτικός του οίκος ο ΙΝΔΙΚΤΟΣ.

Μανώλη θα πρέπει όμως και εσύ να μου ζητήσεις συγνώμη γιατί δεν με υποχρέωσες να πάρω στα χέρια μου τις «Ιστορίες από την Κολιμά» νωρίτερα. Να μην τα ξαναλέμε αλλά δουλειά σας, των σοβαρών εκδοτών θέλω να πω , είναι να στέλνουν εξώδικα, σε πρώτη φάση, στους φίλους τους και να τους υποχρεώνουν να λάβουν γνώση των σημαντικών βιβλίων που εκδίδουν. Κι αν δεν συμμορφωθούν να προχωρούν στα επόμενα βήματα της ποινικής δίωξης. (Λέμε τώρα, μην το παίρνεις και τοις μετρητοίς…)